Château-Chalon 2003 & Côtes du Jura Vin Jaune 2003; Domaine Jean Bourdy - Arlay

Middenin de jura wijngaard ligt het dorpje Arlay waar de familiale erfgenamen van het "Domaine Jean Bourdy" als een eeuwenoude stam met hun wortels nog steeds in dezelfde grond vastgeankerd zitten. De bewoning en kelders verwijzen naar de 15de eeuw. Een bezoek aan deze kelders werpt je eeuwen terug in de tijd net als de rustende wijnen, sommige dragen het jaartal 1781 oplopend naar het hedendaags tijdstip maar je staat versteld van hun schat aan wijnflessen die omweven van ragfijne stofwebben rusten, rode wijnen uit 1926 en witte wijnen uit 1911 (1865 voor Chateau Chalon) , van iedere jaargang word er bewaard want hier is de tradionele wijnbouw nog het levensbegrip. Jean Bourdy (1904) was de eerste van de stam die het domein op de wijnkaart had gebracht, sinds 1990 word het geleid door de broers (15de generatie) Jean Francois en Jean Phillipe Bourdy die het traditionele wijn domein uitbaten met respect voor de natuur maar op een eeuwenoude traditie, tevens werd het in 2006 als biologisch-dynamisch wijndomein als Demeter gecertificeerd zoals hun halve hectare aanplant in Chateau Chalon en de 9,5 ha in de Côtes du Jura. De wijngaarden zijn een mix van wijnstokken tussen de 60 - 80 jaar oud en elke nieuwe aanplant is afkomstig van stekken van hun eigen wijnstokken. Tussen de wijnranken zijn gemengde gras en bloemen ingezaaid en word met uitsluitend dynamische koeienmest van naburige landbouwers bemest, om ziekten tegen te gaan word er voornamelijk met een eigengemaakte bloementhee gespoten en voert men grondwerken uit met kleine tractoren om in hun wijngaard de bodem- structuur te waarborgen.

Zoek in de kelders niet naar roestvrij stalen tanks of nieuwe eikenhouten vaten of fusten, oud eiken houten vaten waarvan sommige al over de 80 jaar de dienst uitmaken zijn hier talrijk aanwezig, Zelfs na het persen worden oude vaten gevuld met het sap om te fermenteren daar deze vaten oude gisten van vroegere opslag bevatten, het sap verblijft 3 a 4 dagen op deze vaten om dan naar hun definitieve vat te worden overgepompt, wat bij vin jaune en Chateau-Chalon gebruikelijk is van het niet bij vullen van de vaten na verdamping worden hier voor hun andere rode en witte wijnen ook toegepast (eenmaal op een jaar word bijgevuld) mede doordat de kelders vrij koel en vochtig zijn en men hier een licht oxidatieve manier van opvoeden hanteert. Men opteert hier op het domein om wijnen met een lang bewaar potentieel op de markt te brengen en dit is in de bewaarkelders zichtbaar aan hun uitgebreide wijnbibliotheek.

Chateau-Chalon 2003 is iets krachtiger dan de Vin Jaune 2003 voornamelijk door de toevoeging van gekonfijt fruit in de neus, beide wijnen hebben ook een mengeling van oosterse kruiden vermengd met notenmengeling en appels in de mond en bezitten nu al hun gouden kleur, zijn wijnen om op tevolgen, zijn nu nog te jong naar vin-jaune normen en de vizie van hun opvoeders.

Het aanmaken van de Vin Jaune

Het aanmaken van de Vin Jaune is een complexe bezigheid verbonden aan tal van regels die in het proces tot de fles strikt moeten nagevolgd worden. Alles begint bij het plukken van de Savagnin druiven dat tot laat in het najaar kan oplopen (einde october soms in uitstekende jaren begin November) ook dan zijn al de eerste sporen van een lichte edelrot (Botrytis cinerea) gevormd door ochtendnevel en late warmte merkbaar en dit brengt tevens de zuurtegraad van het sap naar beneden, tijd om te plukken want voor de gele wijn gelden niet de regels om het sap om tevormen naar zoete wijn zoals in Sauternes, het hoge suikergehalte dient te worden omgezet naar alcohol en verklaard dan ook het hoger alcoholgehalte bij vin jaune nl 14% dan bij de meeste wijn die op 12% word gehanteerd.

Na het persen hanteren wijnbouwers het sap een paar maanden op te slaan in roestvrij stalen tanks, de wijn ondergaat een malolatische gisting die de harde zuren (appelzuren) omzet naar zachtere zuren (melkzuur genaamd). Na deze bewerking word de wijn opgeslagen in gebruikte eiken vaten, sommige wijnbouwers gebruiken hiervoor ook vaten van de buren uit Bourgogne (alleen vaten die bestemt waren voor het Chardonnay sap) daar vin jaune geen baat heeft bij houtaroma's maar een lichte oxidatie bevorderlijk is en de gebruikte vaten sporen bevatten die het vormen een laagje gistcellen (voile de levure) bevorderen, naarmate de tijd verstrijkt word de sluier dikker en zal het sap beter beschermt worden tegen zuurstof en het sap kan dan niet meer bederven. Ook worden de vaten niet geheel gevuld en word er tijdens de wettelijke duur van vatlagering nooit bijgevuld, de verdamping van het sap draagt bij aan het smaakpatroon van de uiteindelijke gele wijn. De wettelijke duur van vatrijping bedraagd 6 Jaar en 3 maanden, sommige wijnbouwers hanteren soms tot 7 jaar. Deze vinificatie proces word ook toegepast voor de Sherry of Manzanilla (Jerez) in het zuiden van Spanje maar deze wijnen worden bij versterkt met alcohol terwijl de vin jaune zijn natuurlijk alcohol gehalte als einddoel heeft.

Na zijn jarenlange rust en rijping op het vat word de wijn gebotteld in een Clavelin fles met een specifieke vorm die dateert uit de 18e eeuw en met een inhoud van 62 cl (21 ounces), dit zou berekend zijn na het gedeelte dat na jaren op vat zou zijn verdampt van 1 liter sap; Het verlies wordt “le part des anges” het engelendeel toegeschreven. In de jaren tachtig van vorige eeuw heeft de Europese unie een specifieke afwijking van de regelgeving voor de wijnbouw toegestaan om de fles te beschermen voor deze Jura wijn, de fles leidt op heden nog tot bureaucratische problemen bij export en de gele wijn is mede daardoor relatief onbekend in de Verenigde Staten al is de vin jaune vrij goed aangekomen in Azië om hun kruidige gerechten te begeleiden.

De Jurawijngaard (Frankrijk)

De "Vin Jaune" is de blikvanger onder de wijnen in het Jura wijndistrict, gelegen in het oosten van Frankrijk net boven de Alpen en aanleunend tegen de Zwitserse grens. De beroemste Vin Jaune is genaamd naar het op een rots gelegen bevallig dorpje Chateau-Chalon (bij de mooiste dorpen in Frankrijk opgenomen) en draagt hier dan ook de dorpsnaam de AOC Chateau-Chalon de verdere AOC Vin Jaune' s komen uit AOC Arbois, AOC Côtes du Jura en de AOC L'Etoile.

Als in 1906 door 26 wijnboeren in Arbois de eerste coöperatieve wijnbouwersbond word opgericht wisten deze mannen ook niet dat zij aan de bakermat zouden komen te staan van wat later het eerste AOC wijndistrict in Frankrijk zou worden, ietwat later werden in deze regio de bonden van Voiteur, Poligny, le Vernois en Pupillin gesticht. Het streven van de plaatselijke wijnboeren naar een hoge kwaliteit van hun wijn werd in 1936 beloond met de allereerste toekenning van een AOC wijnerkenning (Appellation d'Origine Controlée) in Frankrijk en dit voor de wijnen komende uit Arbois, Chateau-Chalon, L'Etoile en Côtes du Jura, een wijnregio die door vele wereldwijde wijnfanaten compleet uit het oog en smaak is vervreemd door het mondiale wijnaanbod. Op heden worden er naast de gele wijn nog tal van pareltjes vervaardigd waarbij men met oude plaatselijke druivenrassen blijft verder werken oa voor rode wijnen met de rassen Trousseau, Poulsard en in mindere mate het Béclan druivenras, verder gebruikt men hier ook de twee druivenrassen Pinot Noir en de Chardonnay (hier Melon d'Arbois genaamd) die de beroemde wijngaarden van de buren van de Bourgondische Cote d'Or met wereldfaam hebben opgescheept. Ook hier in de Jura worden van deze laatste twee druiven behoorlijke mouserende en stille wijnen vervaardigd. Als laatste plaatselijke druivenras die in deze regio die verbouwd word is het de Savagnin, het druivenras die als enige druif in aanmerking komt voor het aanmaken van de Vin Jaune en nergens in Frankrijk is aangeplant doordat dit ras vrij resistent is aan het behoorlijke koude klimaat tijdens de winters in deze regio. De Savagnin druif is verwant aan het Traminerras en word ook in het Zwitserse Wallis aangeplant en luistert daar naar de namen Heida of Paien waarbij ook unieke en smaakvolle wijnen in de flessen worden gebotteld.

Het Jura landschap en zijn ondergrond vertonen veelvuldig sporen uit een ver verleden, zout komt in het Noordelijke deel van de jura veelvuldig voor in de diepere waterlagen rond het stadje Salins-les-Bains waar zich nog een omgevormde zoutwinning tot museum bevind, er bevinden zich ook nog termale baden in dit stadje (net zoals in het zuiderlijk gelegen Lons-le-Sunier) waar we tevens op het noordelijkste punt van de Jura wijnbouw zijn aanbeland. De weg naar het zuiden van de wijnroute beloopt langs steenrijke heuvels aangevuld met veelkleurige mergel, kalk en klei vermengd met uit de oertijd stammende zeefossielen, rond de heuvel van waarop Chateau Chalon is opgebouwd zijn de stijle onderliggende wijngaarden bezaaid met blauwe leisteen mede door al deze sporenelementen geeft het de wijnen een florale en minerale smaaktoets. Midden de 19e eeuw besloeg dit gebied een kleine 20000 ha aan wijngaarden maar dit ging dramatisch bergaf. Eerst was er de phylloxera (druifluis) die daarvoor zorgde. Later kwam er de eerste wereldoorlog en de economische crisis waardoor er in 1936 nog amper 500 ha wijngaard overbleef. In Arbois woonde ook de man die de Jura wijnen na W.O. II opnieuw op de wijnkaart zette. Dankzij veel energie, commercieel inzicht en doorzettingsvermogen slaagde Henri Marie erin een groot en bloeiend wijnbedrijf op te bouwen mede hierdoor kon het gehele district van zijn succes profiteren. Naast deze wijngigant zijn er veel kleine wijnbouwers actief die samen 2000 ha wijngaard verbouwen.